دستگاهها و افراد مشمول قانون گزینش
داوطلبان ورود به خدمت اعم از رسمی و غیر رسمی یا غیر ثابت ( پیمانی ، قراردادی ، روزمزد ، خرید خدمت ، حق التدریس و عناوین مشابه) متعهدین خدمت ، متقاضیان استخدام مشمول قانون کار در کلیه دستگاههای اجرائی ، داوطلبان بورسیه های بلند مدت داخل و خارج کشور ، مأمورین ثابت خارج از کشور ، مأمورین و منتقلین به دستگاههای مشمول قانون گزینش در مشاغل حساس ، داوطلبان پذیرفته شده در مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاههای اجرائی ، پذیرفته شدگان در مراکز و دانشسراهای تربیت معلم ، تعهد دبیری و کارکنان شرکتهای خدماتی طرف قرارداد با دستگاههای اجرایی جهت بکارگیری در مشاغل اداری ، کارشناسی ، آموزشی و حساس تماماً مشمولین قانون گزینش می باشند. کلیه وزارتخانه ها ( بجز اطلاعات) ، سازمانها ، مؤسسات و شرکتهای دولتی ، شهرداریهای کشور ، بانکهای کشور ، نهادهای انقلاب اسلامی ، مؤسسات و شرکتهای دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و شرکتهایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها از بودجه عمومی تأمین می شود و... مشمول قانون گزینش می باشند. ضمناً داوطلبان ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی غیر بورسیه یا غیر متعهد خدمت و مراکز آموزش عالی غیر وابسته به دستگاههای مشمول قانون گزینش و همچنین قضات و اعضاء هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پرسنل نیروهای مسلح اعم از کادر نظامی و غیر نظامی ارتش ، سپاه و نیروی انتظامی از شمول قانون گزینش مستثنی بوده و تابع ضوابط مربوط به خود می باشند.

ارکان گزینش کشور
1- رئیس جمهور:
ریاست عالیه گزینش کشور را بعهده داشته و می تواند امور گزینش کشور را مستقیماً اداره نماید و یا آنرا به عهده دیگری بگذارد.

2- هیأت عالی گزینش:
این هیأت توسط رئیس جمهور و طبق ضوابط موجود تشکیل می گردد و از جمله وظایف آن ایجاد هیأت مرکزی گزینش در دستگاههای اجرائی ، تعیین سیاستها ، خط مشی ها و ضوابط گزینش و همچنین بررسی و احراز صلاحیت اعضاء هیأتها و هسته های گزینش و نظارت بر حسن اجرای مقررات است. دبیرخانه این هیأت در نهاد ریاست جمهوری مستقر می باشد و زیر نظر دبیر هیأت عالی گزینش اداره می شود. دبیر مسئول اجرای مقررات و تصمیمات هیأت عالی است.

3- هیأتهای مرکزی گزینش:
مسئول نظارت و هماهنگی در اجرای قانون گزینش و مقررات مربوطه در دستگاههای مشمول قانون می باشند و از جمله وظایف این هیأتها تجدیدنظر در مرحله دوم ، ایجاد هسته های گزینش ، بررسی ، انتخاب و معرفی اعضاء هسته ها و… می باشد امور اجرایی هیأت مرکزی توسط دبیرخانه این هیأت که دارای یک مسئول و مستقر در حوزه ستادی دستگاه می باشد انجام می پذیرد.

4- هسته های گزینش
مرجع ابتدایی بررسی صلاحیت داوطلبان استخدام و سایر موارد مذکور در قانون گزینش می باشند. مدیر هسته مسئولیت اداره امور اجرائی هسته را برعهده دارد. از جمله وظایف هسته ها اجرای دستورالعملها ، بخشنامه ها و سایر امور محوله از سوی هیأت مرکزی و هیأت عالی گزینش می باشد.

ضوابط حاکم بر گزینش
علاوه بر لزوم احراز شرایط عمومی استخدام شامل صلاحیتهای علمی و توانایی های جسمی و روانی که به وسیله آزمون و توسط دستگاه مشخص می گردد متقاضیان می بایست حائز ضوابط گزینش ( عمومی ، انتخاب اصلح ) نیز باشند.
ضوابط عمومی ، حداقل ضوابطی است که فرد متقاضی جهت استخدام می بایست حائز آن باشد.
از مصادیق ضوابط عمومی می توان از اعتقاد به دین مبین اسلام و یا یکی از ادیان رسمی مصّرح در قانون اساسی ، التزام عملی به احکــام اسلام ( عمل به واجبات و اجتناب از محرمات) ، اعتقاد و التزام به ولایت فقیه ، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی ، عدم اشتهار به فساد اخلاقی و تجاهر به فسق ، عدم سابقه وابستگی تشکیلاتی و گروهکی ( مگر توبه ایشان احراز شود) ، عدم سابقه کیفری مؤثر و عدم اعتیاد به مواد مخدر نام برد.
ضوابط انتخاب اصلح ، ضوابطی است که در موارد محدودیت ظرفیت ( پذیرش) و کثرت تقاضا ، همچنین استخدام در مشاغل حساس ( مانند مشاغل آموزشی و امنیتی و…) و موارد خاص ( مانند اعزام به مأموریت ثابت خارج از کشور و…) به عنوان اولویت اعمال می گردد. از جمله مصادیق آن ایثارگری ( حضور داوطلبانه در جبهه های حق علیه باطل ، جانبازی ، آزادگی ، از خانواده شهدا ، اسراء و مفقودین بودن ) شرکت در فعالیتهای سیاسی ، اجتماعی و عبادی ، پوشش چادر برای خواهران ، خدمت در مناطق محروم و…. را می توان نام برد.

نحوه رسیدگی به شکایات گزینش داوطلبان
معترضین به آراء گزینش می توانند تا حداکثردو ماه پس از ابلاغ رأی در هر مرحله ، به مرجع اول و دوم تجدیدنظر ( به ترتیب به هسته گزینش و هیأت مرکزی ) مراجعه و شکوائیه کتبی خود را تسلیم نمایند.
اعلام اعتراض می بایست صرفاً از طرف داوطلب و به صورت کتبی و با اخذ رسید و یا ارسال به وسیله پست سفارشی در مهلت مقرر انجام گیرد. داوطلب در شکوائیه کتبی خود باید نکات ذیل را قید نماید:

- نام و نام خانوادگی ، نام پدر ، شماره شناسنامه و امضاء.
- آدرس محل کار و سکونت و شماره تلفن تماس .
- ارائه جهات ، دلایل یا مستندات اعتراض بادرج رأی یا آراء صادره در شکوائیه پس از تجدیدنظر دوم ، معترضین به آراء تجدیدنظر می توانند حداکثر تا شش ماه پس از ابلاغ رأی ، به دیوان عدالت اداری شکایت نمایند تا پرونده آنان از حیث نقض قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گیرد.

هر یک از مراجع تجدیدنظر اول و دوم و همچنین دیوان عدالت اداری فقط یکبار می توانند نسبت به یک شکایت رسیدگی و اقدام به صدور رأی نمایند.
هسته و هیأت ( در غیر از تجدیدنظر دوم) مکلفند در رأی صادره ، قابل تجدیدنظر بودن و نیز مرجع تجدید نظر کننده و مهلت قانونی جهت اعتراض را ذکر نمایند.
در صورتی که شکایت بعد از مهلت قانونی واصل یا از سوی فردی غیر از داوطلب ( باستثناء نماینده قانونی) امضاء شده باشد ، هسته و هیأت فارغ از رسیدگی بوده و مورد بنحو مقتضی به شاکی اعلام خواهد شد.
در مرحله تجدیدنظر دوم که در هیأت انجام خواهد شد. هیأت پس از ملاحظه پرونده و نیز استماع دفاعیات حضوری داوطلب ( در صورت درخواست) ، نسبت به صدور رأی اقدام خواهد نمود. در هر حال عدم حضور ذینفع در مهلت مقرر مانع از رسیدگی نمی باشد.
افشای محتوای پرونده ها به استناد ماده 43 آیین نامه اجرایی قانون مجاز نمی باشد لکن در صورتیکه داوطلب با علم به این موضوع بخواهد در جلسه حضوری از فرد دیگری بعنوان مطلع یا شـاهد بصورت همراه استفاده نمایـــد ، با اطلاع قبلی هیأت ، منعی نخواهد داشت ، به هر حال هیچ یک از افـرادحاضر در جلسه حق افشای محتویات پرونده را نخواهند داشت.
هسته ها و هیأتهای گزینش موظفند در صورت درخواست کتبی داوطلب موارد عدم پذیرش (اعم از عدم احراز ضوابط عمومی یا انتخاب اصلح ) را به صورت کلی ، محرمانه و کتبی به وی اعلام نمایند.